انواع دعاوی تصرف
بر اساس قانون آیین دادری مدنی دعاوی تصرف بر سه نوع می باشد :
- دعوای تصرف عدوانی
- دعوای مزاحمت
- دعوای ممانعت از حق
تصرف عدوانی چیست؟
اگر شخصی به قهر و غلبه و بدون رضایت مالک و یا مستاجر ، زمین یا ملکی که متعلق به مالک است را تصرف نماید به این عمل تصرف عدوانی می گویند .
تصرف عدوانی به دو دسته تقسیم می شود :
- تصرف عدوانی کیفری
تصرف عدوانی کیفری به این معنا می باشد که :
در صورت اثبات این اتهام، متصرف به رفع تصرف، اعاده وضع به حالت سابق، و مجازات حبس محکوم خواهد شد .
بر اساس ماده 690 قانون مجازات اسلامی :
در صورت طرح دعوای تصرف عدوانی کیفری و اثبات نمودن آن ، فرد متصرف به شرح ذیل مجازات خواهد شد :
- رفع تصرف
- اعاده وضع به حالت سابق
- یک ماه الی یک سال حبس
- تصرف عدوانی حقوقی
مرجع صالح رسیدگی به این نوع دعوا، دادگاه عمومی حقوقی می باشد.
در طرح دعوای تصرف عدوانی حقوقی، رای صرفا به رفع تصرف داده خواهد شد و مجازاتی برای متصرف اتفاق نخواهد افتاد.
طرح دعوای تصرف عدوانی حقوقی شرایطی دارد که غبارتند ار:
- فرد متصرف ( خوانده) سابقه تصرف در ملک تصرف شده را نداشته باشد .
- شخص مدعی دعوای تصرف (خواهان ) دارای سابقه تصرف باشد.
- تصرف به نحو عدوانی ( باقهر و زور و غلبه) صورت گرفته باشد.
- موضوع تصرف، مال غیر منقول باشد مانند :ملک یا زمین و …
- سابقه این تصرف، عرفی باشد و تفاوتی نیست میان اینکه مدت تصرف کوتاه یا طولانی و یا بلند باشد.
بر اساس ماده ۱۵۸ قانون آیین دادرسی مدنی :
«دعوای تصرف عدوانی عبارت است از:
ادعای متصرف سابق مبنی بر اینکه دیگری بدون رضایت او مال غیرمنقول را از تصرف وی خارج کرده و اعاده تصرف خود را نسبت به آن مال درخواست می نماید.»
دعوای خلع ید (دعوای مالکیت ) :
دعوایی است که :
از طرف مالک ملک به هدف از بین بردن تصرف نامشروع متصرف اقامه می شود .
در این دعوا ابتدا می بایست ، خواهان مالکیت خود را بر مال موضوع دعوا اثبات نماید در غیر اینصورت دعوای وی رد خواهد شد .
دعوای تصرف عدوانی :
در این دعوا سبق تصرف خواهان و لحوق عدوانی بودن تصرف خوانده بررسی می گردد .
بر اساس ماده ۱۶۲ قانون آیین دادرسی مدنی:
سبق تصرف خواهان، با ارائه ادله ای همچون ابراز سند مالکیت قابل اثبات می باشد . مگر اینکه خوانده بتواند خلاف این موضوع را اثبات نماید .
به بیان دیگر :
در تصرف عدوانی مالکیت خواهان بر ملک موضوع دعوا حائز اهمیت نمی باشد بلکه نکته مهم این است که :
ملک در تصرف خواهان باشد و خوانده به قهر و غلبه در آن تصرف نموده و ملک را از چنگ وی خارج نماید .
ارکان دعوای تصرف عدوانی
- سبق تصرف خواهان
- لحوق تصرف خوانده (خواهان ادعا نماید که خوانده بصورت عدوانی در مال غیر منقول متعلق به وی تصرف نموده .)
- عدوانی بودن تصرف خوانده
عناصر جرم تصرف عدوانی
عنصر مادی: استیلای مادی مرتکب بر مال غیرمنقول متعلق به دیگری به قصد استفاده از آن به نفع خود.
عنصر قانونی: مواد ۶۹۰ الی ۶۹۳ قانون مجازات اسلامی
عنصر معنوی: قصد اضرار به غیر
مرجع صالح دعوای تصرف عدوانی
مرجع صالح رسیدگی به دعوای تصرف عدوانی، دادسرا و دادگاه محل وقوع مال غیرمنقول می باشد .
مدارک مورد نیاز دعوای تصرف عدوانی
- سند مالکیت
- مدارک احراز مالکیت (کارت ملی، شناسنامه و…)
- ادله و مدارکی که سبق تصرف را اثبات نماید .
مجازات جرم تصرف عدوانی
بر اساس ماده ۶۹۰ قانون مجازات اسلامي :
“مرتکبین هر گونه اقدام به تجاوز و تصرف عدوانی ایجاد مزاحمت یا ممانعت از حق در موارد ذکر شده در این ماده، به مجازات حبس از یک ماه تا یک سال حبس محکوم خواهند شد. بدین ترتیب دادگاه موظف است حسب مورد رفع تملک یا رفع مزاحمت یا ممانعت از حق یا اعاده وضع به حال سابق نماید”
نکته :دعاوی تصرف عدوانی از جمله دعاوی غیرمالی می باشد .
نکات مهم حقوقی تصرف عدوانی:
- در این دعوا مدعی می بایست تنها به تصرفات سابق خویش استناد نماید .و نیازی به استناد به مالکیت خود نسبت به ملک نمی باشد .
- قانونگذار در این دعوا سعی بر حمایت از متصرف سابق ملک دارد . زیرا چنانچه عدوانی بودن تصرف خوانده اثبات شود ، متصرف می بایست ملک را به مالک آن بازگرداند .
- شریک مال مشاعی که بدون اذن شریک دیگر در ملک تصرف نماید ، تصرف عدوانی خواهد بود.
- در این دعوا، مالکیت متصرف سابق نسبت به ملک حائز اهمیت نبوده و در دادگاه رسیدگی نمی شود ، بلکه این نکته رسیدگی می شود که :
خواهان در سابق متصرف بوده و خوانده ملک را از تصرف وی خارج نموده و این تصرف عدوانی بوده است و در صورت احراز آن، خوانده را محکوم به رفع تصرف عدوانی مینماید .
- تصرف در این دعوا غیر قانونی که به آن تصرف عدوانی میگویند تصرف در مال غیر بدون اذن مالک و قانون می باشد .
- فرقی نمیکند که تصرف به صورت شخصی صورت گرفته و یا به دستور دیگری
وکیل تصرف عدوانی
برای اطلاع از این جرم و قوانین و مقررات حاکم بر آن ، می توانید از مشاوره تخصصی گروه وکلای یکتا بهره برده تا ضمن بهری گیری از علم و دانش و تخصص وکلای خود، شما را در طی نمودن این مسیر و هم چنین اخد نتیجه مطلوب یاری رسانند .
