دعوای اجرت المثل همانند سایر دعاوی حقوقی پیچیدگی های خاص خود را دارد. بطوریکه بروز هرگونه اشتباه در طرح این دعوا و یا دفاع از آن، می تواند منجر به ورود ضرر و خسارات هنگفت و جبران ناپذیر در آینده گردد.
بر همین اساس توصیه می شود از مشاوره وکیل حقوقی گروه یکتاوکیل بهره مند شوید تا ضمن راهنمایی اصولی و صحیح، منجر به احقاق حقوقتان گردد.
اجرت المثل چیست؟
ما با دو نوع اجرت رو به رو هستیم که عبارتند از:
- اجرت انجام کار
بطور مثال چنانچه شخصی کاری را برای دیگری انجام دهد، مستحق دریافت اجرت می باشد.
البته برای دریافت اجرت، می بایست شرایطی وجود داشته باشد تا آن شخص استحقاق دریافت اجرت را داشته باشد.
این شرایط به شرح ذیل می باشد:
- فرد تبرعا و به رایگان قصد انجام آن کار را نداشته باشد.
- آن کار به دستور شخصی باشد که می بایست اجرت را پرداخت نماید .
- عرفا برای انجام آن کار، اجرت (مزد) تعیین شده باشد .
رایجترین و متداولترین مصداق این نوع از اجرت، اجرت المثل ایام زوجیت می باشد که به معنای اموری است که زن در طول زندگی مشترک در خانه مرد انجام می دهد. از قبیل:(آشپزی، خانه داری، نظافت و …) و چنانچه این امور را تبرعا انجام نداده باشد می تواند آن را تحت عنوان اجرت المثل ایام زوجیت مطالبه نماید.
هم چنین بر اساس ماده ۶۷۶ قانون مدنی:
“حق‌الوکاله وکیل تابع قرارداد بین طرفین خواهد بود و اگر نسبت به حق‌الوکاله یا مقدار آن قرارداد نباشد تابع عرف و عادت است اگر عادت مسلمی نباشد وکیل مستحق اجرت‌المثل است.”
- اجرت مالی که استفاده می شود که اصطلاحا در حقوق، از آن تحت عنوان (عوض منافع) یاد می شود.
چنانچه شخصی مالی را تصرف نموده و از منافع آن استفاده می نماید، می بایست اجرت آن را به مالک پرداخت نماید مگر آنکه مالک اجازه استفاده مجانی از آن را به متصرف داده باشد که در اینصورت دیگر نیازی به پرداخت هزینه ای نمی باشد.
رایجترین و متداولترین مصداق این نوع از اجرت، اجرت المثل ایام تصرف می باشد.
چنانچه شخصی، بدون اجازه مالک و یا انعقاد عقدی صحیح، از منافع ملک وی به صورت غیر قانونی استفاده نماید، مالک و یا نماینده قانونی او میتواند، هزینه استفاده از ملک را از آن شخص مطالبه نماید.
چنانچه موعد قرارداد اجاره به پایان رسیده و مستاجر همچنان در مورد اجاره تصرف داشته باشد، می بایست بابت این ایام به مالک اجرت المثل بپردازد.
*** توجه به این نکته ضروری است که:
این نوع از اجرت اختصاص به اموال غیرمنقول نداشته و اموال منقول را هم شامل می شود.
مراحل طرح دعوای اجرت المثل
- در ابتدا خواهان می بایست به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه نموده و دادخواست خود در سامانه ثبت نماید .دعوا به دادگاه محل سکونت خوانده ارسال خواهد شد.
- در اینجا خواهان کسی است که اجرت کار و یا مال را مطالبه می کند و خوانده فردی است که می بایست این اجرت را پرداخت نماید و موضوع خواسته مطالبه اجرت المثل می باشد.
- در مرحله بعد قاضی با تشکیل جلسه و دعوت از طرفین، مدارک و مستندات ابرازی را بررسی نموده و بر اساس آن رای صادر می نماید
- چنانچه قاضی ادعای خواهان را وارد بداند، در وهله اول بر اساس توافق صورت گرفته میان طرفین ، مبلغی را تعیین می نماید و در غیراینصورت با اخذ نظر از کارشناس رسمی دادگستری، حکم به محکومیت خوانده به پرداخت اجرت المثل تعیینی صادر می نماید.
***نکته:
دعوای مطالبه اجرت المثل، دعوای مالی بوده لکن عزینه آن با اخذ نظر کارشناس تعیین می گردد فلذا امکان طرح دعوا بنابراین با صرف هزینه بسیار کم معادل دعاوی غیرمالی وجود دارد.
اجرای حکم اجرت المثل
حکم صادره در اینخصوص پس از گذراندن مواعد اعتراضات که ممکن است در مورد آرای حضوری (یک مرحله تجدیدنظر) و درمورد آرای غیابی (دو مرحله واخواهی و تجدیدنظرخواهی) باشد، قطعی شده و با صدور اجرائیه و گذشت موعد 12 روزه جهت اجرا، به تقاضای محکوم له به اجرای احکام ارسال می گردد.
اجرای احکام در ابتدا اقدام به استعلام اموال محکوم علیه از بانک مرکزی و اداره ثبت اسناد و املاک، می نماید و چنانچه برای وصول مبلغ تعیینی مالی پیدا نکند، حکم جلب خوانده پرونده را صادر می کند.
نکات مهم دعوای مطالبه اجرت المثل
- چنانچه شخصی غیر از مالک، متصرف ملک و یا مالی باشد و به دلیل عدم وجود قرارداد و عدم توافق بر سر میزان اجرت یا اجاره بها از منافع آن مال استفاده نماید، موظف است مطابق عرف و طبق نظر کارشناس در مورد میزان منافعی که استفاده شده یا اصطلاحا تلف شده است به موجر و صاحب منافع مبلغی پرداخت نماید که از آن تحت عنوان اجرت المثل نامبرده می شود.
- دادگاه صالح برای رسیدگی به دعوای مطالبه اجرت المثل
- چنانچه ناشی از مال غیر منقول باشد، دادگاه محل وقوع ملک است
- و چنانچه مربوط به اجرت المسمی باشد بدلیل اینکه این خواسته در امتداد زمان شکل گرفته و ربطی به مال و منشا ندارد و در واقع خواسته وجه نقد مربوط به یک مال منقول می باشد، دادگاه محل اقامت خوانده صالح به رسیدگی است مگر اینکه همراه با خواسته دیگری که موضوع آن غیر منقول است مطرح شود.
- ملاک تشخیص میزان اجرت المثل، عرف می باشد و کارشناس رسمی دادگستری که بمنظور تعیین دقیق این مبلغ در نظر گرفته می شود، می بایست مقدار را طوری تعیین نماید که شبیه و نزدیک با اجرت المسمی باشد.
- تعیین دقیق خواسته مطالبه اجرت المثل ایام تصرف در ابتدای دادرسی بصورت دقیق مشخص نیست و تعیین آن اظهار نظر کارشناس را می طلبد
- این دعوا مالی بوده لکن با هزینه دادرسی چندانی مواجه نیست.
- اجرت المثل ایام زوجیت به معنای اموری است که زن در طول زندگی مشترک در خانه مرد انجام می دهد. از قبیل:(آشپزی، خانه داری، نظافت و …) و چنانچه این امور را تبرعا انجام نداده باشد می تواند آن را تحت عنوان اجرت المثل ایام زوجیت مطالبه نماید. (تبصره ماده 336 قانون مدنی)
مستندات قانونی
- بر اساس ماده 40 قانون اساسی:
“هیچ‌کس نمی‌تواند اعمال حق خویش را وسیله اضرار به غیر یا تجاوز به منافع عمومی قرار دهد..”
- بر اساس ماده 337 قانون مدنی:
” هرگاه کسی بر حسب اذن صریح یا ضمنی از مال غیر استیفای منفعت کند صاحب مال مستحق اجرت‌المثل خواهد بود مگر این که معلوم شود که اذن در انتفاع مجانی بوده است.”
- بر اساس ماده 328 قانون مدنی:
“هر کس مال غیر را تلف کند ضامن آن است و باید مثل یا قیمت آن را بدهد اعم از این که از روی عمد تلف کرده باشد یا بدون عمد و اعم از این که عین باشد یا منفعت و اگر آن را ناقص یا معیوب کند ضامن نقص قیمت آن مال است.”
- بر اساس ماده 320 قانون مدنی:
” نسبت به منافع مال مغصوب هر یک از غاصبین به اندازه منافع زمان تصرف خود و مابعد خود ضامن است اگر چه استیفاء منفعت نکرده باشد لیکن غاصبی که از عهده منافع زمان تصرف غاصبین لاحق خود بر آمده است میتواند به هر یک نسبت به زمان تصرف او رجوع کند.”
- بر اساس ماده 30 قانون مدنی:
“هر مالکی نسبت به مایملک خود حق همه گونه تصرف و انتفاع دارد مگر در مواردی که قانون استثناء کرده باشد.”
با توجه به حجم و پیچیدگی بالای این مبحث و بمنظور اطلاع از این جرم و قوانین و مقررات حاکم بر آن ، می توانید از مشاوره حقوقی گروه وکلای یکتا بهره مند شوید تا ضمن بهری گیری از علم و دانش و تخصص خود، شما را در طی نمودن این مسیر همراهی نموده و در اخد نتیجه مطلوب به شما یاری رسانند.
