طلاق به درخواست زن به جهت غیبت شوهر بیش از چهار سال
مقدمه
یکی از مواردی که قانونگذار برای حمایت از زنان در نکاح دائم پیشبینی کرده، حق درخواست طلاق به سبب غیبت طولانی شوهر است.
طبق ماده ۱۰۲۹ قانون مدنی، اگر شوهر چهار سال کامل غایب مفقودالاثر باشد، زن میتواند درخواست طلاق کند. در این دعاوی، دادگاه پس از تحقق شرایط قانونی و نشر آگهیها، حکم طلاق را صادر مینماید؛ بدون آنکه نیاز به صدور حکم موت فرضی باشد.
ارکان دعوا
۱. احراز رابطه زوجیت
- با ارائه سند ازدواج رسمی.
۲. سپری شدن چهار سال از غیبت شوهر
- معمولاً از تاریخ ثبت مفقودی در دادسرا یا پلیس آگاهی محاسبه میشود.
۳. دعوت شوهر از طریق آگهی
- دادگاه پس از تشکیل جلسه، شوهر را از طریق آگهی در جراید دعوت میکند.
۴. نشر آگهی در روزنامهها
- طبق ماده ۱۰۲۳ قانون مدنی، آگهی در سه نوبت، به فاصله یک ماه در دو روزنامه:
- یک روزنامه محلی
- یک روزنامه کثیرالانتشار تهران
۵. گذشت یک سال از تاریخ اولین آگهی
- اگر در این مدت خبری از غایب نشود، دادگاه میتواند حکم طلاق صادر کند.
۶. صدور حکم طلاق
- حداقل مدت برای صدور حکم طلاق غیبت شوهر = ۴ سال غیبت + ۱ سال از زمان اولین آگهی ⟶ در مجموع ۵ سال کامل.
۷. اظهار نظر درباره حقوق مالی زوجه
- دادگاه مکلف است همزمان با رأی طلاق، نسبت به مهریه، نفقه، اجرتالمثل و جهیزیه تصمیمگیری کند.
۸. ثبت طلاق در دفترخانه
- زوجه باید ظرف ۶ ماه از تاریخ ابلاغ رأی فرجامی یا انقضای مهلت فرجام، آن را به دفترخانه ارائه کند.
- در غیر این صورت حکم ملغیالاثر میشود.
۹. اجرای صیغه طلاق
- سردفتر به نمایندگی از دادگاه صیغه را جاری میکند.
۱۰. عده پس از طلاق
- عده وفات (۴ ماه و ۱۰ روز).
- اگر شوهر در این مدت بازگردد، حق رجوع دارد؛ اگر پس از آن بازگردد، حق رجوع ندارد.
تشریح موضوع
مطابق ماده ۱۰۲۹ قانون مدنی، هرگاه شخصی چهار سال تمام غایب مفقودالاثر باشد، زوجه او میتواند با رعایت ماده ۱۰۲۳ همان قانون، از حاکم تقاضای طلاق کند؛ بدون نیاز به اثبات مرگ احتمالی شوهر.
بنابراین، در صورتی که از زمان مفقودی ۴ سال بگذرد و پس از نشر آگهی در سه نوبت نیز طی یک سال هیچ خبری از شوهر نرسد، دادگاه حکم طلاق به درخواست زن را صادر میکند.
مقایسه سه روش قانونی برای جدایی در صورت غیبت شوهر
زوجه برای تفریق نکاح میتواند از سه طریق اقدام کند:
| شیوه جدایی | مستند قانونی | مدت زمان لازم | ویژگی خاص |
|---|---|---|---|
| طلاق به استناد ماده ۱۰۲۹ ق.م | غیبت بیش از ۴ سال + یک سال از آگهیها | حداقل ۵ سال | نیاز به نشر آگهی و تحقیقات دادگاه |
| طلاق به سبب عسر و حرج | ماده ۱۱۳۰ ق.م | بدون مدت مشخص | با اثبات سختی و مشقت غیرقابل تحمل |
| طلاق به استناد بند ۱۱ عقدنامه | شرط ضمن عقد ازدواج | غیبت بیش از ۶ ماه | مستلزم وجود امضای زوج در عقدنامه |
نکات مربوط به دعوا
- دعوای طلاق غیرمالی است.
- صلاحیت محلی دادگاه:
- اصل: دادگاه خانواده محل اقامت زوج.
- استثناء: طبق ماده ۱۲ قانون حمایت خانواده، زن میتواند در محل سکونت خود طرح دعوا کند.
- تحقیقات دادگاه:
- دادگاه باید با مراجع انتظامی و قضایی (پلیس آگاهی، دادسرا) جهت احراز مفقودی مکاتبه کند.
- مستندات پرونده مفقودی بهترین مدرک برای اثبات غیبت است.
- عدم نیاز به حکم موت فرضی:
- طلاق به استناد ماده ۱۰۲۹ مستقل از حکم موت فرضی است.
- ممکن است حکم موت فرضی حتی پس از دهها سال صادر شود، ولی طلاق زوجه زودتر ممکن است.
وضعیت زوجه پس از طلاق
- عده طلاق همان عده وفات است (۴ ماه و ۱۰ روز).
- اگر شوهر در طول عده پیدا شود، حق رجوع دارد.
- اگر پس از پایان عده بازگردد:
- زن در صورت ازدواج مجدد، دیگر همسر او محسوب نمیشود.
- اگر ازدواج نکرده باشد، میتواند دوباره با شوهر اول ازدواج کند.
(مواد ۱۰۳۰ و ۱۱۵۶ قانون مدنی)
جمعبندی
مطابق قانون مدنی، اگر مردی چهار سال تمام غایب مفقودالاثر باشد و پس از نشر آگهیهای سهگانه (در طول یک سال) نیز خبری از او نشود، زن میتواند طبق ماده ۱۰۲۹ قانون مدنی از دادگاه تقاضای طلاق کند.
در این نوع طلاق، حکم حاکم جای اراده شوهر را میگیرد و نیازی به صدور حکم موت فرضی نیست.
عده چنین طلاقی همان عده وفات است و اگر شوهر پیش از پایان عده بازگردد، حق رجوع دارد.
