مرور زمان و انواع آن/
مرور زمان چیست؟
به مدت زمان قانونی گفته می شود که بعد از گذشت آن شخص دیگر امکان طرح شکایت، تعقیب و رسیدگی را نسبت به جرم ارتکابی از دست می دهد . به عبارتی دیگر بعد از سپری شدن این مواعد قانونی دیگر متهم و یا مجرم ، تعقیب یا مجازات نمی شود .
نکته حائز اهمیت این است که :
مرور زمان تنها در جرائم تعزیری وجود داشته و جرائم حدود، قصاص، دیات مشمول مرور زمان نمی شوند .
انواع مرور زمان بر اساس قانون مجازات اسلامی
مرور زمان به سه دسته تقسیم می شود که به شرح ذیل می باشد :
- مرور زمان شکایت
- مرور زمان تعقیب و صدور حکم
- مرور زمان اجرای حکم
1- مرور زمان شكايت
به مدت زمانی گفته می شود که :
شاکی يا وراث می توانند از تاريخ اطلاع از وقوع جرائم قابل گذشت، شكايت خود را در مراجع قضايي طرح نمایند و بعد از سپری شدن آن مدت زمان، دیگر امکان شکایت از جرم مذکور وجود نداشته و دعوای آن ها شنیده نمی شود .
در اینخصوص ماده 106 قانون مجازات اسلامی بیان می دارد :
” در جرائم تعزير قابل گذشت، هرگاه متضرر از جرم در مدت یک سال از تاريخ اطلاع از وقوع جرم شكايت نكند حق شكايت كيفری از او ساقط ميشود، مگر اينكه تحت سلطه متهم بوده يا به دليلي خارج از اختيار، قادربه شكايت نباشد كه در اين صورت، مهلت مزبور از تاريخ رفع مانع محاسبه ميشود. هر گاه متضرر از جرم قبل از انقضاء مدت مذكور فوت كند و دليلی بر صرف نظر و از طرح شكايت نباشد، هر یک از ورثه و در مهلت شش ماه از تاريخ وفات، حق شكايت دارد.
تبصره – غير از موارد كه شاكي تحت سلطه متهم بوده، در صورتی به شكايت ويا ورثه او رسيدگي ميشود كه جرم موضوع شكايت طبق ماده 105 اين قانون، مشمول مرور زمان نشده باشد.”
***توجه به این نکته ضروری می باشد که :
مرور زمان شکایت تنها در جرائم تعزیری قابل گذشت جریان داشته و شامل جرائم تعزیری غیرقابل گذشت نخواهد شد.
2- مرور زمان تعقیب و صدور حکم
در صورتی که از تاریخ ارتکاب جرم، مواعدی که در ماده 105 مشخص شده ، سپری شود و تعقیب متهم آغاز نشده باشد، جرم مشمول مرور زمان شده و متهم دیگر در هیچ زمانی تعقیب نخواهد شد .( مرور زمان تعقیب )
*** مبدا محاسبه مرور زمان تعقیب، تاریخ وقوع جرم می باشد .
بر اساس ماده 105 قانون مجازات اسلامی :
“مرور زمان، در صورتی تعقیب جرائم موجب تعزیر را موقوف می کند که از تاریخ وقوع جرم تا انقضای مواعد زیر تعقیب نشده یا از تاریخ آخرین اقدام تعقیبی یا تحقیقی تا انقضای این مواعد به صدور حکم قطعی منتهی نگردیده باشد :
- جرائم تعزیری درجه یک تا سه با انقضای پانزده سال
- جرائم تعزیری درجه چهار با انقضای ده سال
- جرائم تعزیری درجه پنج با انقضای هفت سال
- جرائم تعزیری درجه شش با انقضای پنج سال
- جرائم تعزیری درجه هفت و هشت با انقضای سه سال.
تبصره ۱- اقدام تعقیبی یا تحقیقی، اقدامی است که مقامات قضائی در اجرای یک وظیفه قانونی از قبیل احضار، جلب، بازجویی، استماع اظهارات شهود و مطلعان، تحقیقات یا معاینه محلی و نیابت قضائی انجام میدهند.
تبصره ۲- در مورد صدور قرار اناطه، مرور زمان تعقیب از تاریخ قطعیت رای مرجعی که رسیدگی کیفری منوط به صدور آن است، شروع می‌شود.”
چنانچه از تاريخ آخرين اقدام تعقيبی و یا تحقیقی تا انقضاء مواعد قانونی ماده 105 ،اقدام تعقیبی و یا تحقیقی دیگری انجام نشود ، جرم مشمول مرور زمان شده و تعقیب متهم ادامه نخواهد یافت .( مرور زمان صدور حکم )
*** فلذا مبدأ مرور زمان صدور حكم، تاريخ آخرين اقدام تعقيبی يا تحقيقی می باشد.
3-مرور زمان اجرای حکم
مرور زمان اجرای حکم بدین معنا می باشد که :
چنانچه از تاریخ صدور حکم قطعی مواعدی که در ماده 107 مشخص شده،سپری شود و مجازات شروع به اجرا نشود، این جرم مشمول مرور زمان شده و متهم دیگر هیچگاه مجازات نخواهد شد .
بر اساس ماده 107 قانون مجازات اسلامی:
“مرور زمان، اجرای احکام قطعی تعزیری را موقوف می کند و مدت آن از تاریخ قطعیت حکم به قرار زیر است :
- جرایم تعزیری درجه یک تا سه با انقضای بیست سال از قطعیت حکم
- جرایم تعزیری درجه چهار با انقضای پانزده سال از قطعیت حکم
- جرایم تعزیری درجه پنج با انقضای ده سال از قطعیت حکم
- جرایم تعزیری درجه شش با انقضای هفت سال از قطعیت حکم
- جرایم تعزیری درجه هفت و هشت با انقضای پنج سال از قطعیت حکم “
جرایمی که مشمول مرور زمان نمی شوند؟
همانطور که مستحضرید بعضی جرائم وجود دارند که مشمول مرور زمان تعقیب، صدور حکم و اجرای مجازات نمی شوند که به شرح ذیل می باشند :
بر اساس ماده 109 قانون مجازات اسلامی :
الف) جرایم علیه امنیت داخلی و خارجی کشور
ب)جرایم اقتصادی شامل کلاهبرداری و جرایم موضوع تبصره (36) قانون مجازات اسلامی با رعایت مبلغ مقرر در آن ماده.
ج)جرایم موضوع قانون مبارزه با مواد مخدر.
چنانچه جرمی علیه شما صورت گرفته و بعد از گذشت مدت زمانی تصمیم به شکایت گرفته اید و نمی دانید که آیا این جرم مشمول مرور زمان قرار گرفته است یا خیر و همچنین اطلاع مبحث مرور زمان و قواعد حاکم بر آن و جلوگیری از احقاق حقوقتان توصیه می شود از مشاوره تخصصی گروه وکلای یکتا بهره برده تا ضمن بهری گیری از علم و دانش و تخصص وکلای خود، شما را در طی نمودن این مسیر و هم چنین اخد نتیجه مطلوب یاری رسانند .
